Ai đã từng có một lần về Sa Đéc, chắc hẳn đã được nghe nhắc đến “Vườn hồng Tư Tôn” nổi tiếng một thời. Bắt đầu từ vườn hồng này, Tân Quy Đông hôm nay đã trở thành làng hoa, người làng hoa luôn tâm niệm và biết ơn người chủ vườn hồng danh tiếng ông Dương Hữu Tài (chú Tư Tôn).

Một góc vườn hồng

Dẫn tôi ra thăm vườn hồng xưa, người con trai ông Tư là anh Dương Văn Quế kể: Trước những năm 1960, khu vực này chỉ có một số gia đình tập hợp nhau lại trồng hoa để chưng trong nhà. Có một sự kiện tình cờ nhưng trở thành nguyên nhân để làng hoa và vườn hồng ông Tư phát triển là khi nghề làm bánh phồng tôm Sa Giang bắt đầu có tiếng, ông chủ của xí nghiệp bánh phồng tôm qua Pháp nhập máy làm bánh.

Do có mối quan hệ thân thiết, lại thấy ông Tư nhiệt tình với nghề trồng cây nên ông chủ của nhà máy Sa Giang gợi ý là khi nhập máy từ Pháp về sẽ nhập thêm 100 giỏ hoa, kiểng về để cho ông trồng. 100 cây giống, hoa giống mua từ Pháp về đã được ông Tư trồng, chăm sóc cùng với sự hỗ trợ của ông Ba Đấu - kỹ sư thảo mộc, chuyên viên Thảo Cầm Viên (Sài Gòn).

Từ sự nhiệt tình, lòng ham hiểu biết của ông Tư và từ những mầm cây này để rồi hoa Sa Đéc ngày càng phát triển và Vườn hồng Tư Tôn cũng ngày một vang danh.

Thời hoàng kim của vườn hồng được bắt đầu từ những năm 1970. Sau giải phóng năm 1975, đời sống kinh tế gặp rất nhiều khó khăn, nhưng ông Tư vẫn giữ vườn hồng. Đến những năm 1990, cuộc sống khá lên và vườn hồng của ông chuyển mình từ đó. Những năm 1990 - 2000, có ngày có từ 2.000 - 3.000 người đến thăm vườn. Từ khi ông Tư mất (năm 2005), vườn hồng không được duy trì.

Trong hàng chục cuốn sổ tay lưu lại ý kiến của du khách trong và ngoài nước, Đoàn khách tham quan - Hội Nông dân Bến Lức ghi: Được nghe danh vườn hồng, vườn kiểng đa dạng của chú Tư, mong mỏi bao ngày... hôm nay chúng tôi hân hạnh được tận mắt ngắm nhìn cũng như học hỏi chú về nghề hoa kiểng.

Ông Phạm Đình Huỳnh - cán bộ Phân viện báo chí - tuyên truyền ghi cảm tưởng (14/8/2004): Tôi từ thủ đô Hà Nội vào Đồng Tháp được đến thăm vườn hồng, tôi rất vui được ngắm cảnh và hưởng thụ không khí trong lành, môi trường sinh thái ở đây thật tuyệt vời...

Ông Trần Bửu Lâm - nhà giáo ưu tú, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Huế ghi lưu niệm ngày 24/10/1998 rằng: Hôm nay đến thăm vườn hồng bác Tư ở Sa Đéc cảm tưởng của tôi là quá xúc động, vì vườn hồng quá đẹp, quá công phu và đã có một thời gian dài nửa thế kỷ, càng đẹp càng công phu, càng kính phục chủ nhân của vườn hồng là bác Tư Tôn. Và còn biết bao những dòng lưu niệm của người nước ngoài khi có dịp đến thăm vườn.

Anh Dương Hữu Quế - người con trai trưởng bác Tư cho biết, bản thân anh cũng rất muốn phát triển thương hiệu vườn hồng của cha để lại, nhưng có rất nhiều khó khăn, trước hết là không có sự hợp tác, đồng lòng của các anh em có diện tích đất trong vườn và họ cũng chưa nhìn thấy hiệu quả của việc khôi phục thương hiệu... Ngoài ra, cách chọn cây, chọn hoa cũng đã khác nhiều so với ngày ông Tư còn sống nên càng khó khôi phục...

Đi bên những luống hoa cây kiểng, tôi tâm niệm rằng cuộc sống ngày càng được cải thiện thì công việc trồng hoa, trồng kiểng làm đẹp cho cuộc sống càng phát triển, minh chứng là làng hoa hôm nay đã vươn đi rất xa, hoa kiểng Tân Quy Đông nói riêng và Sa Đéc nói chung với đặc điểm sản xuất hoa cây cảnh, trang trí công trình công cộng, công viên, đường hoa viên đang ngày phát triển. Nhất định thương hiệu “Vườn hồng Tư Tôn” sẽ được khôi phục để làm đẹp cho cuộc sống.

Phạm Duy Tân