Đẩy mạnh chế biến, đòn bẩy cho tăng trưởng nông nghiệp

ĐTO - Vừa qua, tại Thủ đô Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì hội nghị trực tuyến “Thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến và cơ giới hóa nông nghiệp”. Điểm cầu tỉnh Đồng Tháp do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Hùng chủ trì.

Chế biến giúp gia tăng giá trị nhiều hơn cho nông sản

Trong 10 năm qua, cơ giới hóa nông nghiệp và công nghiệp chế biến nông sản của nước ta có những bước phát triển đáng kể. Từng bước hình thành hệ thống công nghiệp chế biến nông sản có công suất thiết kế chế biến khoảng 120 triệu tấn nguyên liệu nông sản/năm. Cơ giới hóa trong nông nghiệp ngày càng được áp dụng rộng rãi trong nhiều khâu chuỗi sản xuất nông nghiệp, góp phần nâng cao năng suất và giá trị gia tăng sản phẩm nông nghiệp. Đồng thời tạo tiền đề quan trọng để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, góp phần đáng kể vào sự tăng trưởng chung của toàn ngành.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong những năm qua, sự phát triển công nghiệp chế biến nông sản góp phần chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu sản xuất nông nghiệp, từ nền nông nghiệp tự cung, tự cấp tiến lên nền nông nghiệp phát triển đa dạng theo hướng hiện đại, sản xuất hàng hóa lớn, phục vụ xuất khẩu. Hiện cả nước có trên 7.500 cơ sở chế biến nông lâm thủy sản với quy mô công nghiệp gắn với xuất khẩu và hàng ngàn cơ sở chế biến nông sản nhỏ, lẻ, hộ gia đình. Chất lượng của ngành chế biến nông lâm thủy sản không ngừng tăng lên. Một số ngành hàng có công nghệ và thiết bị chế biến tương đối hiện đại mang tầm khu vực và thế giới như: chế biến hạt điều, cà phê, lúa gạo, tôm, cá tra,...

Việc thúc đẩy tăng trưởng ngành công nghiệp chế biến nông sản còn góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu của ngành nông nghiệp và đóng góp quan trọng nâng cao kim ngạch xuất khẩu nông sản. Nhờ đó, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam tăng mạnh, bình quân tăng khoảng 8-10%/năm.

Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của nước ta đạt mức 41,3 tỷ USD. Sản phẩm chế biến nông sản Việt Nam xuất khẩu có mặt trên 186 nước và vùng lãnh thổ, kể cả thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản...

Bên cạnh đó, thành tựu đáng ghi nhận của ngành công nghiệp chế biến thời gian qua chính là góp phần phát triển kinh tế khu vực nông thôn và xây dựng nông thôn mới. Giải quyết việc làm trực tiếp cho khoảng 1,6 triệu lao động, với mức thu nhập bình quân 5-7 triệu đồng/tháng.

Về cơ giới hóa nông nghiệp, đến nay, trang bị động lực bình quân trong sản xuất nông nghiệp cả nước đạt khoảng 2,4 mã lực/ha canh tác. Cả nước hiện có hơn 7.800 doanh nghiệp cơ khí và gần 100 cơ sở chế tạo máy, thiết bị nông nghiệp.

Bên cạnh những kết quả tích cực, ngành công nghiệp chế biến và ứng dụng cơ giới hóa nông nghiệp vẫn còn nhiều mặt hạn chế. Nhiều doanh nghiệp chưa chủ động được nguồn cung nguyên liệu đảm bảo về số lượng, chất lượng; khả năng chế biến đối với một số ngành hàng còn yếu, chưa đáp ứng được nhu cầu, nhất là vào cao điểm mùa vụ như rau quả, gây tổn thất sau thu hoạch. Ngoài ra, trình độ công nghệ chế biến nhìn chung ở mức độ trung bình của thế giới; sản phẩm chế biến chủ yếu vẫn là sơ chế có giá trị gia tăng (GTGT) thấp, chiếm khoảng 70-85%. Hệ thống Logistics phục vụ nông nghiệp mới phát triển nên còn nhiều hạn chế. Trình độ quản lý và tay nghề chuyên môn phục vụ công nghiệp chế biến còn thấp, có tới trên 55% số chủ doanh nghiệp có trình độ học vấn từ trung cấp trở xuống. Bên cạnh đó, mức độ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp một số khâu còn thấp, chưa toàn diện; trình độ trang bị máy động lực còn lạc hậu, hầu hết các máy làm đất công suất nhỏ.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, đẩy mạnh xuất khẩu nông sản tươi là điều cần thiết nhưng đẩy mạnh chế biến và chế biến sâu lại là giải pháp hiệu quả giúp cho nông sản của Việt Nam mở rộng thị trường hơn. Thủ tướng nhấn mạnh, trong thời gian tới cần quan tâm nhiều hơn đến thị trường nội địa, phải xem thị trường này là ưu tiên hàng đầu để người dân có nông thủy sản sạch, chất lượng, bảo đảm an toàn thực phẩm.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng lưu ý, để nông sản Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp về giảm giá thành, nhất là chi phí vận chuyển logistics; xây dựng thương hiệu nông sản, từ đó có thể quy hoạch vùng nguyên liệu quy mô lớn. Thủ tướng Chính phủ thống nhất mục tiêu mà ngành nông nghiệp đề ra đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu đứng trong top 10 thế giới là một trung tâm chế biến sâu và logistics nông sản toàn cầu. Về tầm nhìn phát triển cơ giới hóa nông nghiệp, phấn đấu đến thời gian này, cơ giới hóa sẽ mang tính đồng bộ, hiện đại ở các ngành hàng chủ lực, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và giảm tổn thất trong nông nghiệp...

MỸ LÝ