Nguyên nhân gây ung thư nào có thể tránh?

Ung thư là một nhóm bệnh gồm hơn 200 các bệnh lý ác tính ở rất nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể. Nhưng nói chung, ung thư có thể phòng tránh được.

Hút thuốc lá (chủ động và thụ động) là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư

Mỗi loại ung thư thường là sự kết hợp của vô số các nguyên nhân. Nếu chẳng may bạn có nguyên nhân A thì bạn sẽ bị ung thư B, C, D,... Nhưng bạn bị ung thư B chưa chắc nguyên nhân đã là A mà có thể là X, Y, Z.

Vì mớ rối rắm này mà hầu hết chúng ta đều bị lạc vào một ma trận ung thư, đụng vào đâu cũng ung thư ung thư và ung thư.

Nhiều người đã thiếu đi cái nhìn khách quan về nguyên nhân gây ung thư và đó cũng chính là nguyên nhân gián tiếp khiến họ dễ bị ung thư hơn.

Phân loại các nguyên nhân ung thư gồm rất nhiều cách phân loại khác nhau và số lượng cũng rất nhiều. Cách phân loại đơn giản và dễ đi vào "lòng" nhất là chỉ phân thành hai nhóm: thay đổi được và không thay đổi được.

Nhóm nguyên nhân thay đổi được

Đây là nhóm "mai mối" bạn đến với ung thư, bạn càng có nhiều ông mai bà mối thì tỷ lệ bạn "cưới" được ung thư sẽ càng tăng cao.

- Hút thuốc lá

Nổi tiếng nhất, chiếm tỷ lệ lớn nhất trong các yếu tố và cũng là nguyên nhân thúc đẩy ung thư.

Mỗi điếu thuốc lá chứa hơn 7.000 các chất hóa học và có ít nhất 70 chất đã được chứng minh là sẽ gây ung thư.

Những người hút thuốc lá có nguy cơ ung thư phế quản, vòm họng, thực quản, dạ dày cao hơn người bình thường gấp 10-20 lần.

90% bệnh nhân ung thư phế quản đều liên quan đến thuốc lá. Hút thuốc lá thụ động và chủ động đều làm tăng nguy cơ ung thư.

Tuy nhiên, chỉ cần bạn bỏ thuốc lá, nguy cơ sẽ giảm xuống rất nhiều.

- Chế độ ăn uống

Một chế độ ăn uống quá nhiều các thực phẩm từ thịt và mỡ động vật, các loại thịt nướng BBQ, thịt hun khói, các loại ngũ cốc đã lên mốc, rượu bia một cách vô tội vạ, lối sống lười vận động trì trệ, ăn ít vitamin và các chất xơ thì mình tin chắc rằng ung thư sẽ gõ cửa tới bạn một ngày.

- Bức xạ ion và tia cực tím

Đây là một trong những nguyên nhân cao gây ra ung thư máu và ung thư da.

Ánh nắng mặt trời từ 10h - 15h thường là mạnh nhất, và tất nhiên kèm theo tia cực tím, chúng sẽ làm ức chế hệ miễn dịch, thúc đẩy quá trình đột biến (đột biến xảy ra càng nhiều thì bạn càng dễ bị ung thư).

Tia X-quang, tia xạ cũng là nguyên nhân gây ung thư. Chụp chiếu X-quang với liều lượng lớn và thường xuyên, đặc biệt là vùng đầu mặt cổ đều có khả năng gây ung thư não.

Khuyến cáo của Hội Nha khoa Mỹ khuyên chụp X-quang răng chỉ nên cách năm một hoặc không quá 1 năm/lần nếu không thực sự cần thiết.

- Uống thuốc không đúng

Có rất nhiều thuốc gây ung thư, thậm chí chính những thuốc và hóa chất điều trị ung thư cũng có thể gây ung thư.

Khi bắt đầu sử dụng bất cứ loại thuốc nào việc đầu tiên bạn nên làm là tìm sự tư vấn cặn kẽ của bác sĩ chuyên khoa hoặc bác sĩ gia đình.

Có lẽ thuốc chúng ta hay dùng và không được sự kiểm soát của bác sĩ nhất hiện nay là thuốc tránh thai. Và thật kém may mắn, theo Trung tâm nghiên cứu ung thư Anh Quốc, thuốc tránh thai là nguyên nhân gây ra ung thư buồng trứng, ung thư cổ tử cung nếu sử dụng thường xuyên trên 5 năm, ung thư vú nếu dùng liên tục trên 10 năm.

- Nhiễm virus

Có một số các loại virus như EBV (Epstein Barr) gây ung thư vòm họng, viêm gan B, C gây ung thư gan, HPV (Human Papilloma Virus) gây ung thư âm hộ, âm đạo, cổ tử cung. Việc tiêm vaccine và phòng ngừa các con virus trên là điều nên làm!

Nhóm nguyên nhân không thay đổi được

Hay còn gọi là "định mệnh", bạn sinh ra đã có nó, chẳng làm gì cũng có nó, số phận bạn gắn liền với nó.

Nhóm này chủ yếu là do gen, yếu tố được tổ tiên, ông bà cha mẹ chúng ta truyền lại.

Bản đồ gen người đã được lập ra và người ta đã tìm thấy những gen được xác định có khả năng gây ung thư. Họ gọi nó là oncogene - gen tiền ung thư.

Những gen tiền ung thư này không chắc chắn sẽ gây bệnh ung thư cho bạn, nhưng khi có một yếu tố thúc đẩy hay đột biến ở gen đó, bạn sẽ bị ung thư theo cách "hên xui" nhất có thể.

Một số các gen thường được biết đến đó là PT53, BRCA1, BRCA2, APC, STK11,...

Ngôi sao điện ảnh Angelina Jolie đã nghi ngờ mình mang gen ung thư do trong nhà cô có tới ba người bị , cô đã đi xét nghiệm và tìm ra mình có mang oncogene BRCA1 (làm tăng nguy cơ ung thư vú lên gần 80%) và cô đã cắt bỏ hai tuyến vú để phòng ngừa.

Những gen này ở người thường không nhiều, một số là hiếm, và phải dựa vào tiền sử gia đình, nơi sinh sống mà bạn mới nên đi xét nghiệm để tìm ra và ngăn chặn chúng.

Hiện nay một số các cơ sở ở Việt Nam đã thực hiện điều này. Tuy nhiên, phương pháp này chi phí còn khá đắt và chưa thực sự là giải pháp tối ưu cho việc phòng tránh ung thư với đại đa số người dân.

Tóm lại, những yếu tố thay đổi được, những "ông mai bà mối" là chiếm đại đa số, và bạn hãy thay đổi lối sống, chăm sóc sức khỏe cho chính mình và gia đình ngay từ ngày hôm nay.

BS NGUYỄN LAN PHƯƠNG (TTO)