Cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân trong cuộc chiến chống Covid – 19

Trong cuộc chiến cam go chống giặc Covid - 19 hiện nay, cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân đang cộm lên như là một vấn đề nóng bỏng, khiến ai có lòng tự trọng và ý thức cộng đồng cao cũng không khỏi bức xúc, trăn trở.

Triết học, Phân tâm học, Phật học... có những cách định nghĩa về cái tôi khác nhau. Nhìn nhận và diễn đạt một cách nôm na thì cái tôi là một tập hợp những phẩm chất, đặc tính riêng, qua đó, phân biệt người này với người khác (tôi là chính tôi, chứ không phải ta/chúng ta). Cái tôi xuất hiện đúng lúc, đúng chỗ thì phát huy mọi phẩm chất, đặc tính tốt vốn có, gọi là cái tôi tích cực. Và ngược lại. Còn chủ nghĩa cá nhân (hay cá nhân chủ nghĩa) là khái niệm triết học, chính trị học với nghĩa hồn nhiên ban đầu có tính trung dung, không hàm nét xấu, đáng phê phán. Nhưng qua biến thiên lịch sử, giờ đây, chủ nghĩa cá nhân hàm nghĩa, đồng nghĩa với chủ nghĩa vị kỷ (hiểu thông dụng là ích kỷ). Xếp ai vào loại chủ nghĩa cá nhân, tức phê phán họ là người chỉ bo bo mỗi lợi ích của bản thân, không thèm quan tâm đến lợi ích của người khác, lợi ích của cộng đồng, xã hội.

Trong cuộc sống bình thường của một cộng đồng, một xã hội nói chung, cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân đã luôn bị phê phán, luôn được chỉ ra và dần loại bỏ. Trong cuộc chiến chống đại dịch Covid - 19 vô cùng cam go, khốc liệt hiện nay trên toàn cầu, trong từng đất nước và mỗi địa phương, cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân càng phải được lên án, triệt tiêu.

Bởi vì, chỉ cần một biểu hiện rất nhỏ của cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân thôi thì có thể toàn bộ công cuộc chống dịch như chống giặc của đất nước ta, địa phương ta sẽ trở nên thất bại, vô nghĩa, tổn thất khôn lường.

Xin nêu hai chuyện nhỏ nhưng vấn đề hoàn toàn không nhỏ chút nào. Khuyến cáo 5K (gần đây là 6K) của Bộ Y tế là cực kỳ sát đúng và hiệu nghiệm đối với hoạt động phòng, chống dịch. Chấp hành và thực hiện nghiêm túc khuyến cáo này, chắc chắn việc phòng, chống dịch của cộng đồng, của xã hội sẽ có hiệu quả và thành công. Đeo khẩu trang (K thứ nhất) là một thao tác nhẹ nhàng nhưng phòng lây nhiễm hiệu quả bậc nhất, nhưng không phải ai ai cũng thấy và chấp hành triệt để. Không nói chuyện ngoài đường, nơi công cộng, chỉ trong cuộc họp công sở thôi (kể cả cấp Nhà nước), thường xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng, mọi người đều thấy, hầu hết cử tọa đều đeo khẩu trang một cách nghiêm túc, kể cả vị chủ tọa, thế mà bao giờ cũng có vài người không đeo, cứ làm như họ là thần thánh, virus nó sợ, nó chừa ra. Một thao tác đơn giản, nhẹ nhàng nhưng vì thói tự do vị kỷ, ý thức vô tổ chức, vô kỷ luật, coi trời bằng vung, khiến họ đã ứng xử, hành xử ngang phè phè! Cái lỗ hổng lây nhiễm chính là ở số ít người này. Cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân ở đây chứ ở đâu nữa!

Hay chữ K thứ ba: Khoảng cách. Dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5 vừa rồi, ở khá nhiều điểm du lịch như bãi biển Vũng Tàu, Bãi Cháy, chợ đêm Đà Lạt... ngựa xe như nước, áo quần như nêm. Nhìn cảnh cả ngàn, vạn người ken sát nhau, không đeo khẩu trang trên các bãi tắm, khiến người ta không khỏi rùng mình hoảng hốt. Giả sử, nếu trong biển người đó, có 1 người bị nhiễm Covid - 19, quả thật, sự lây lan sẽ vô lường, hậu họa sẽ rất kinh khủng. Chỉ thỏa mãn ý thích riêng mình mà bất chấp khuyến cáo, cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân cũng chính là đây!

Bài học nóng hổi nhãn tiền trong những ngày tháng 4/2021 về bệnh nhân Nguyễn Văn Đ. sinh năm 1993 (mã BN2899) ở tỉnh Hà Nam, vừa ra khỏi khu cách ly 14 ngày, thay vì tiếp tục tự cách ly tại nhà 14 ngày nữa mới hòa nhập trở lại với cuộc sống bình thường như yêu cầu bắt buộc của Bộ Y tế, nhưng do cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân nổi lên, người này vừa mới xong thời gian cách ly tập trung, về tới nhà là bung ngay vào ăn nhậu, cắt tóc, gặp gỡ, tiếp xúc với nhiều người, khiến cả một vùng điêu đứng vì sự lây lan chóng mặt của Covid - 19 biến chủng từ anh ta.

Nhìn ra thế giới, điều này càng rõ ràng hơn. Đã một thời, công dân nhiều nước phương Tây và Mỹ viện vào cái gọi là tự do, thực chất đó là một biến thể hào nhoáng của cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân, để khước từ đeo khẩu trang, giản cách xã hội, vệ sinh kháng khuẩn... Đến khi, đại dịch Covid - 19 bùng lên vô phương kiểm soát, chứng kiến hàng triệu người xung quanh nhiễm bệnh, hàng trăm ngàn người chết, người ta mới dẹp bớt cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân trong các hành vi gọi là tự do kia và miễn cưỡng chấp hành những khuyến cáo phòng dịch của Nhà nước, của ngành y.

Cái tự do đó, hiện hữu trong những ý tưởng tôn giáo cực đoan và mê muội lại càng khiến cho cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân có đất sinh sôi, phát triển. Đại dịch Covid - 19 biến chủng đang hoành hành, tàn phá đất nước Ấn Độ là một hình ảnh nhãn tiền minh họa cho điều này.

Ở Việt Nam chúng ta có một mệnh đề đẹp, như là một thành ngữ hiện đại: Mình vì mọi người, mọi người vì mình. Đó chính là khẩu hiệu thiêng liêng nhằm từng bước đẩy lùi cái tôi tiêu cực và chủ nghĩa cá nhân ra khỏi từng cá nhân. Nó rất cần trong mọi lúc, mọi nơi và nhất là trong công cuộc chống dịch như chống giặc này.

TAO ĐÀN