Gợi mở tư duy vận hành chính quyền 2 cấp ở tỉnh Đồng Tháp

Câu chuyện từ một bến phà xưa…

Ngày xưa, khi chưa có chiếc cầu dây văng hiện đại, mỗi lần qua phà Cao Lãnh, lòng như thắt lại một chút. Không phải vì sợ trễ giờ, mà vì được nhìn thấy dòng sông. Sông Tiền cứ chảy miệt mài, qua bao mùa mưa nắng, mùa nước nổi, mùa gió chướng. Và, 2 bên bờ đã bao lần đổi thay, bên lở, bên bồi.

Bình minh trên sông Tiền (Ảnh: Thanh Phong)

Hôm nay, khi ngồi nghĩ về việc chuẩn bị vận hành chính quyền 2 cấp ở Đồng Tháp, lòng chợt nhớ đến hình ảnh dòng sông ấy. Chính quyền cũng như dòng sông, linh hoạt mà kiên định, thích nghi mà không đánh mất mình, chuyển động mà vẫn giữ lòng trung hậu, thủy chung.

Khi không gian hành chính thay đổi - tư duy quản trị cũng cần đổi thay

Đồng Tháp, sau những sắp xếp hành chính, đang bước vào thời kỳ vận hành chính quyền 2 cấp: cấp tỉnh và cấp cơ sở. Đây không chỉ là thay đổi địa lý trên bản đồ hành chính. Đó là thay đổi cách nghĩ, cách làm, cách tương tác giữa chính quyền và người dân. Chính quyền 2 cấp không chỉ vận hành bằng sơ đồ tổ chức, mà bằng sợi dây vô hình gắn kết giữa cấp trên và cấp dưới, giữa người lãnh đạo và người dân, giữa chính sách và đời sống. Chính quyền hôm nay không thể chỉ là người quản lý, mà còn phải là người gợi mở, kết nối, kiến tạo không gian phát triển mới.

Từ “quản lý” sang “quản trị” - từ “thực thi” sang “đồng hành”

Cũng như dòng sông, tư duy ngày nay cũng thay đổi: “Quản lý là cầm tay chỉ việc. Quản trị là truyền cảm hứng để người khác tự làm tốt hơn”. Chính quyền 2 cấp ở Đồng Tháp cần thoát khỏi tư duy bao cấp, bao trùm, ôm đồm. Thay vào đó là trao quyền, xây nền, khai mở xã hội từ doanh nghiệp, người dân. Sự thay đổi không gian hành chính là cơ hội để thiết lập lại một không gian quản trị, mà ở đó, cán bộ không chỉ biết ra văn bản, mà còn biết lắng nghe; không chỉ giao chỉ tiêu, mà còn khơi động lực.

Hài hòa 2 chiều: từ trên xuống và từ dưới lên

Không gian quản trị mới đòi hỏi một sự hài hòa giữa mệnh lệnh hành chính và phản hồi của thực tiễn. Không thể chỉ vẽ ra những đề án phát triển trên giấy, mà không chạm vào những âu lo, khao khát của cộng đồng. Chính quyền tỉnh cần kiến tạo “khung trời mở”, trong khi chính quyền cấp cơ sở là nơi “gieo hạt”, “ươm mầm”. Sự gặp nhau của 2 chiều này mới tạo ra một hệ sinh thái đồng thuận và bền vững.

Gần dân - không phải bằng khẩu hiệu, mà bằng hành vi

Nhiều người hỏi: “Làm sao để chính quyền gần dân hơn?”. Câu trả lời có khi giản dị là mỗi lần họp dân, mình đừng ngồi bàn trên; là khi đi cơ sở, đừng chỉ đến nơi đẹp nhất, là chịu khó hỏi dân, rồi… chịu khó nghe dân nói; là chuyển văn phòng thành nơi “gặp mặt chứ không gặp rào”. Gần dân không phải là đến nhiều, mà là biết ghi nhận điều dân cần, không phải điều mình nghĩ dân cần.

Kỷ nguyên mới - chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo

Không gian hành chính đang mở ra, và không gian công nghệ cũng vậy. Chuyển đổi số không chỉ là trang thông tin điện tử (web), phần mềm ứng dụng (app), mà là sự chuyển hóa tư duy từ ngồi chờ đến chủ động phục vụ. Là biết dùng dữ liệu để hiểu dân hơn, để ra chính sách đúng lúc, đúng nơi, đúng người. Trí tuệ nhân tạo có thể giúp phân tích các xu hướng dân sinh, dự báo các biến động kinh tế - xã hội, kết nối nhu cầu người dân, doanh nghiệp và chính quyền trong thời gian thực.

Tư duy khuyến khích cán bộ dám nghĩ - dám làm - dám trách nhiệm, sẽ có những ý tưởng đột phá, đổi mới sáng tạo từ cấp cơ sở. Lịch sử dân tộc có nhiều minh chứng những sáng kiến từ địa phương, về sau trở thành những cuộc cách mạng trong tư duy ở cấp độ Quốc gia. Mỗi cánh đồng, mỗi dòng sông, mỗi cánh rừng… đều có thể tạo ra giá trị gia tăng cao hơn, phát triển bao trùm hơn nhờ vào đổi mới sáng tạo, tư duy hợp tác, liên kết, phát huy sức mạnh cộng động.

Chính quyền hôm nay không thể đi bằng “chân đất”, khi người dân đã bước vào “thế giới số”. Khi biết tận dụng công nghệ, người lãnh đạo không cần đi xa vẫn nghe được tiếng thở dài của một người nông dân ngoài ruộng.

Kiến tạo không gian phát triển không phải bằng dự án, mà bằng lòng người

Dự án có thể đến rồi có thể đi. Nhưng không gian phát triển thực sự được tạo nên từ lòng tin, từ mối dây liên kết giữa người dân, doanh nghiệp, chính quyền.

Chính quyền 2 cấp cần khơi mở không gian sáng tạo ở nông thôn, từ cộng đồng, không gian du lịch cộng đồng từ bản sắc miền sông nước, không gian sinh thái - nông nghiệp - văn hóa kết nối đa tầng, không gian thử nghiệm mô hình quản trị mới, nhỏ, nhanh, linh hoạt, dựa trên sức mạnh cộng đồng. Mỗi không gian sáng tạo là một câu chuyện Đồng Tháp tự kể cho chính mình, và cho bạn bè khắp nơi.

Khách du lịch hào hứng tham quan trải nghiệm một ngày làm nông dân tại Hợp tác xã sản xuất Nông nghiệp sinh thái Quyết Tiến, huyện Tam Nông

Học, học nữa, học mãi…

“Không ai tắm hai lần trong một dòng sông” là một triết lý nổi tiếng của nhân loại. Câu danh ngôn đó cũng tương đồng với câu nói của ông bà mình “vật đổi, sao dời”. Cũng dòng sông ấy, nhưng dòng nước hôm nay không còn như hôm qua, và ngay con người hôm nay bước xuống dòng nước ấy cũng không còn là con người của hôm qua. Không gian hành chính sau khi hợp nhất không còn như cũ mà rộng hơn. Con người, lãnh đạo và quản lý cũng không thể như ngày chưa hợp nhất, phải năng động hơn, trí tuệ hơn, gần dân hơn.

Một câu nói nổi tiếng của một doanh nhân: “Người mù chữ của thế kỷ 21 không phải là người không biết đọc, không biết viết, mà là người không biết học hỏi, từ chối học lại”. Như vậy, trước khi nhận nhiệm vụ mới sau khi hợp nhất, mỗi người hãy tự hỏi mình đã biết những gì và những gì mình chưa được học, được biết, và làm sao để được tiếp tục học.

Học để hiểu biết. Hiểu biết để đáp ứng yêu cầu mới. Những văn bằng được ghi trong lý lịch là câu chuyện của ngày hôm qua, chưa được cập nhật cho ngày hôm nay và ngày mai. Ngay những văn bằng đó cũng giới hạn tri thức thường trong một ngành, một lĩnh vực. Trong khi, tư duy quản trị xã hội rộng hơn, đa ngành, đa lĩnh vực hơn. Mỗi người, từ lãnh đạo, nhà quản lý, công chức, viên chức cần tự “cài đặt” lại tư duy, kiến thức, kỹ năng và phương pháp làm việc sau khi hợp nhất, sắp xếp các đơn vị hành chính trước khi nhận nhiệm vụ mới.

Lời kết - từ chính quyền đến chính niềm tin

Đồng Tháp từng là vùng đất của những thử nghiệm: “Hội quán nông dân”, “Cà phê doanh nhân”, “Nông nghiệp tử tế”, “Tinh thần cộng đồng”, “Bình dân học vụ số”… Những mô hình ấy thành công không phải vì ngân sách lớn, mà vì niềm tin được gieo, rồi được vun xới từ lòng người. Hôm nay, khi chuẩn bị bước vào một giai đoạn quản trị mới, chính quyền 2 cấp ở Đồng Tháp cần giữ vững điều cốt lõi: Không phải chính quyền quyết định tất cả, mà chính quyền kết nối những người có cùng mong muốn xây dựng một Đồng Tháp đáng sống hơn mỗi ngày.

Bắt đầu từ mỗi cán bộ, mỗi người dân cùng đi - cùng nghĩ - cùng làm - cùng thắp sáng một không gian hành chính mới, ở đó, người dân cảm thấy mình được lắng nghe, được tôn trọng, được dẫn dắt bằng hy vọng chứ không chỉ bằng mệnh lệnh hành chính.

Lê Minh Hoan

(Bổ sung thêm góc nhìn trước ngày vận hành xã, phường mới)