Kỳ 7: Nghĩa tình - vốn có và “vốn” quý

ĐTO - Nghĩa tình là một trong những phẩm chất rất quan trọng của loài người nói chung, của người Việt Nam và người Việt Nam ở Đồng Tháp nói riêng. Là mảnh đất có nhiều sản vật trở thành đặc sản, nghĩa tình của người Đồng Tháp như “đặc sản” của đời sống tinh thần. Điểm vốn có này sẽ là “nguồn vốn” quý giá cho việc xây dựng một xã hội thịnh vượng với sự hòa quyện giữa đời sống vật chất và tinh thần.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Phan Văn Thắng (bìa phải) trao quà cho đoàn viên, người lao động tại Chương trình “Tết Sum vầy - Xuân ơn Đảng” năm 2025 do Ban Thường vụ Liên đoàn Lao động tỉnh tổ chức tại Khu công nghiệp Trần Quốc Toản (phường Mỹ Ngãi, TP Cao Lãnh) (Ảnh: M.X)

>> Kỳ 1: Yêu nước - nguồn lực của thịnh vượng

>> Kỳ 2: Đoàn kết - tự nhiên và trong sáng

>> Kỳ 3: Trung thực - sáng mãi với thời gian

>> Kỳ 4: Tự lực - cơ sở của sự độc lập và thích ứng trong giai đoạn mới

>> Kỳ 5: Chăm chỉ - nền sáng tạo

>> Kỳ 6: Hợp tác - tất yếu và tiền đề

Nghĩa là lẽ phải, khuôn phép cho cách xử thế của con người trong các quan hệ xã hội. Đó là quan niệm “trước sau như một”, trọn vẹn. Nghĩa tình là tình cảm yêu thương gắn bó, thủy chung giữa con người với con người. Đây là tình cảm của con người rất thiêng liêng và cao quý. Người Việt Nam ở Đồng Tháp được sống trong môi trường “tự nhiên” có tính kết nối ấy.

Vùng đất của Đồng Tháp là một vùng đất mới, từng là nơi hoang vu - “muỗi kêu sáo thổi, đỉa lềnh tựa bánh canh”. Để tồn tại và phát triển trong môi trường khắc nghiệt ấy, con người phải gắn kết, nương tựa lẫn nhau, dần dần tạo nên cách sống “tối lửa tắt đèn có nhau”. Mặt khác, đứng trước các thế lực bạo quyền và những kẻ xâm lược, con người ở đây phải “chung lưng đấu cật” tiến hành các cuộc đấu tranh đòi độc lập, tự do và bình đẳng.

Những điều kiện “đủ” ấy được nhân lên khi Đảng Cộng sản Việt Nam, trực tiếp là các đảng bộ đã lãnh đạo, tổ chức, giáo dục và rèn luyện một cách sâu sắc về tinh thần yêu nước, nghĩa đồng bào và ý thức đạo đức cách mạng “mình vì mọi người, mọi người vì mình” trong các tầng lớp nhân dân. Đạo đức cách mạng và tình cảm cách mạng hòa quyện trong dòng chảy đạo đức, lối sống dân tộc qua lời dạy, tâm niệm: “Chết đống còn hơn sống mình”, “Tương thân, tương ái”, “Lá lành đùm lá rách”, “Lá rách ít đùm lá rách nhiều”, “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”... đã nâng cao cốt cách, vẻ đẹp của con người Đồng Tháp. Chính các giá trị quan ấy đã dẫn dắt người Đồng Tháp đứng lên giải phóng quê hương, góp phần giải phóng đất nước, chinh phục Đồng Tháp Mười và từng bước làm “thay da đổi thịt” ở nơi “khuất nẻo” này. Đảng bộ ở Đồng Tháp có nền vững chắc để xây dựng con người Đồng Tháp nghĩa tình.

Tuy nhiên, sẽ là ảo tưởng nếu để mọi chuyện “tự nhiên thành”. Cả nước nói chung, tỉnh Đồng Tháp nói riêng đã và đang đứng trước những cơ hội, thuận lợi và cả khó khăn, thách thức lớn trong quá trình xây dựng xã hội hiện đại và văn minh nói chung, con người Đồng Tháp nghĩa tình nói riêng. Nhiều yếu tố là tác nhân làm thay đổi, xói mòn “cái nền” nghĩa tình tốt đẹp ấy đã và đang xuất hiện.

Trước hết, địa phương và cả nước nằm trong xu hướng toàn cầu hóa. Là một phần của thế giới hội nhập, nhiều quan niệm về các giá trị bị thâm nhập, tiếp biến và có mặt bị đảo lộn. Thứ đến, nền kinh tế đang trong giai đoạn đầu “sơ khai”, “hoang dã” của kinh tế thị trường và bị chi phối nặng nề bởi lợi ích cực đoan, “thân hữu”. Thị trường được ví như chiến trường, cuộc cạnh tranh được mất làm xuất hiện quan niệm “cá lớn nuốt cá bé” và đồng tiền được xem là vạn năng - “Có tiền mua tiên cũng được”, “Nén bạc đâm toạc tờ giấy”. Song hành với điểm ấy, sự phát triển “vũ bão” của khoa học công nghệ mà nhất là công nghệ thông tin đưa lại cho xã hội những điều kỳ diệu nhưng bị kẻ xấu khai thác các quan niệm “phi nhân” khuếch tán vừa nhanh vừa mạnh. Một hành vi xấu thuộc số ít trước đây có thể bị đẩy lên thành làn “sóng dữ” bởi tâm lý đám đông thông qua mạng xã hội. Mặt khác, các khuyết tật trong xã hội cũ vẫn còn “ẩn náu” trong số ít người đây đó đã bị “cộng hưởng” hoàn cảnh được nói trên làm cho một số hành vi vô tâm, vô tình, vô cảm, bạc nghĩa, bội tình, “ăn cháo đá bát”, “qua cầu rút ván”... diễn ra với tần suất cao. Mái ấm trong gia đình bị “nóng lạnh”, thậm chí giết nhau chỉ vì tài sản thừa kế. Tình làng một thời được ghi nhớ: “Bán bà con xa mua láng giềng gần” thành “ai chết mặc ai”. Chửi, đánh hay gây thương tích chỉ vì cái nhìn “đáng ghét”, sự va chạm “vặt” khi tham gia giao thông. Rõ ràng, nền tảng nghĩa tình khá vững chắc trong cộng đồng người Đồng Tháp có những dấu hiệu bị mai một cần được nghiên cứu cẩn thận, đầy đủ để không những “trả lại” mà còn phát triển về con người Đồng Tháp nghĩa tình trong thời kỳ mới.

Thiết nghĩ, việc phát triển nhanh nền kinh tế với lực lượng sản xuất hiện đại phải luôn được chú trọng tạo tính liên kết, hợp tác trong quá trình sản xuất. Xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với các kế hoạch đồng bộ gắn các lĩnh vực xã hội và pháp lý lành mạnh, minh bạch. Đầu tư kết cấu hạ tầng mà nhất là các công trình giao thông, công trình công cộng và các thiết chế văn hóa thiết yếu. Tạo dựng xã hội chứa đựng nhiều yếu tố văn hóa tiên tiến trên nền văn hóa - truyền thống tốt đẹp bản địa và khích lệ con người luôn luôn hướng thiện, trung thực, sống hài hòa, thân thiện với tự nhiên và với nhau. Thường xuyên củng cố, kiện toàn hệ thống chính trị nói chung, chính quyền nói riêng của dân, do dân, vì dân - một chính quyền kiến tạo, đồng hành với người dân.

Con người Đồng Tháp nghĩa tình đã được hình thành bởi các yếu tố: “Thiên thời, địa lợi, nhân hòa”, “Gạn đục khơi trong”, nghĩa tình của người Đồng Tháp vẫn thuần khiết như Sen - “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Với những nhân tố mới của xã hội hiện đại và dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy, sự hỗ trợ các tổ chức chính trị - xã hội, người Đồng Tháp sẽ vun đắp nghĩa tình nảy nở như hoa của mảnh đất này.

Kỳ 8: Năng động - “mầm” của sức sống mới

DÂN BIỆN