Giải pháp đáp ứng tốt nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

ĐTO - Tăng tuổi thọ là một trong những thành tựu lớn nhất của loài người, trong đó có Việt Nam. Tuổi thọ bình quân của người Việt Nam đã tăng thêm 35,7 tuổi (từ 40 tuổi vào năm 1960 lên 75,7 tuổi năm 2023). Số lượng và tỷ lệ người cao tuổi (NCT) trong tổng dân số của nước ta đã tăng lên rõ rệt. Tuổi thọ người dân tăng cao, phản ánh những thành tựu to lớn của phát triển kinh tế - xã hội. Tuy vậy, theo các nhà nhân khẩu học, tốc độ “già hóa dân số” nhanh sẽ tác động tới nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội như: hệ thống dịch vụ chăm sóc sức khỏe; quan hệ gia đình, lối sống; an sinh xã hội... Vì thế, để thích ứng với một xã hội già hóa đòi hỏi mỗi cá nhân NCT, gia đình, cộng đồng, doanh nghiệp và Nhà nước cần làm tốt vai trò của mình trong việc đáp ứng nhu cầu của NCT.

Thanh niên tình nguyện hè khám bệnh và cấp thuốc cho người cao tuổi xã Tân Thành A, huyện Tân Hồng (Ảnh: Kim ngân)

Trước hết, NCT cần chủ động bảo đảm tài chính: Nguồn thu nhập của NCT có thể là lương hưu; thu nhập từ tài sản đã tích lũy được hoặc tiếp tục tham gia lao động tạo thu nhập khi cần thiết, nhất là ở các độ tuổi còn khỏe mạnh (từ 60 - 65 tuổi); nêu cao tinh thần “tự phục vụ”. Khi còn sức khỏe, NCT thể hiện tính năng động của mình thông qua tự phục vụ bản thân, chủ động “tự phục vụ” sẽ tiết kiệm nhiều nhân lực phục vụ NCT, góp phần tăng lao động sản xuất ra của cải, vật chất, tinh thần cho xã hội; đồng thời hội nhập các hoạt động mang tính tập thể, như học tập, thể thao, du lịch, giải trí... thông qua đó, nâng cao sức khỏe và duy trì các mối quan hệ xã hội. NCT có thể tham gia nhiều công việc trong gia đình, tình nguyện viên, tham gia hỗ trợ các trường học, các đơn vị, tổ chức; chăm sóc các công trình của cộng đồng.

Vai trò của gia đình đối với NCT: Đối với nhiều nước, văn hóa truyền thống thường mặc định gia đình có vai trò chủ yếu trong việc bảo đảm đời sống vật chất, tinh thần cho NCT. Gia đình có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc duy trì mối giao lưu giữa các thế hệ, bảo vệ thân thể, sự an toàn và tạo việc làm cho NCT. Tuy nhiên, xu hướng mức sinh ngày càng thấp; quy mô gia đình ngày càng nhỏ; phụ nữ làm việc ngoài gia đình; con cháu thường di cư, ở xa; sự khác biệt thế hệ ngay trong gia đình cũng ngày càng lớn, khiến vai trò của gia đình trong việc chăm sóc, bảo đảm đời sống vật chất và tinh thần cho NCT đang bị thách thức.

Vai trò của cộng đồng: Trong cộng đồng thường có những phong tục, tập quán có lợi cho sức khỏe NCT nhưng cũng còn hủ tục, tập quán, quan niệm và thói quen khác có hại cho sức khỏe, không có lợi cho cuộc sống NCT như: nghiện rượu, bia, thuốc lá... Vì vậy, cộng đồng có thể đảm nhiệm thích hợp vai trò truyền thông, giáo dục, thông qua hoạt động của các Câu lạc bộ, các Trung tâm Giáo dục cộng đồng, các tổ chức xã hội dân sự khác nhằm nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn kỹ thuật, gìn giữ phong tục, tập quán có lợi; xóa bỏ hủ tục, tập quán, thay đổi những hành vi có hại cho sức khỏe NCT. Cộng đồng có vai trò huy động nguồn lực, hỗ trợ vật chất, tinh thần cho NCT, nhất là khi họ trải qua các “cú sốc” về kinh tế, xã hội do thiên tai, địch họa...

Doanh nghiệp có vai trò cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cho NCT: Để có sản phẩm, dịch vụ và phương thức cung cấp thích hợp, thân thiện với NCT, các doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ nhu cầu của nhóm khách hàng đặc biệt này và có chiến lược sản xuất, kinh doanh phù hợp. Tạo việc làm, sử dụng lao động là NCT phù hợp với sức khỏe của họ; hỗ trợ nguồn lực đóng góp cho việc chăm sóc NCT. Các doanh nghiệp với chức năng xã hội của mình có thể đóng góp nguồn lực để hỗ trợ phát triển xã hội nói chung hoặc hỗ trợ nhóm xã hội yếu thế, trong đó có NCT nhằm giúp họ có cuộc sống tốt hơn.

Nhà nước tạo dựng khung khổ luật pháp, chính sách cho NCT theo hướng khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp, cộng đồng, gia đình, cá nhân bảo vệ, chăm sóc, phát huy khả năng đóng góp của NCT. Nhà nước cũng lồng ghép chính sách đối với NCT vào chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Chính sách, pháp luật của Nhà nước cũng hướng trực tiếp đến NCT; khuyến khích, tạo điều kiện, hỗ trợ cho họ rèn luyện sức khỏe; tham gia học tập; hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội. Chẳng hạn, quy định tuổi nghỉ hưu, tuổi điều khiển xe cơ giới; ưu đãi về vốn tín dụng đối với NCT trực tiếp sản xuất, kinh doanh tăng thu nhập, giảm nghèo; miễn hoặc giảm phí khi sử dụng phương tiện giao thông; tham quan, du lịch; học tập... Nhà nước bố trí nguồn lực hàng năm để thực hiện pháp luật, chính sách chăm sóc và phát huy vai trò NCT, nhất là đối với những NCT có hoàn cảnh đặc biệt; khen thưởng hoặc xử lý vi phạm trong lĩnh vực thực hiện luật pháp và chính sách về NCT.

Xây dựng môi trường xã hội hướng tới “già hóa năng động”, hay môi trường xã hội thúc đẩy tính năng động của quá trình già hóa là sự tổng hợp hay kết hợp các mối quan hệ, các hoạt động của doanh nghiệp, gia đình, cộng đồng và Nhà nước tạo ra điều kiện và cơ hội tốt nhất để phát huy được đầy đủ khả năng của NCT.

Lê Hùng