Phát hiện nguồn gốc tín hiệu sóng vô tuyến bí ẩn nhất vũ trụ

Lần đầu tiên các nhà khoa học phát hiện vị trí phát ra chớp sóng vô tuyến, tín hiệu bí ẩn nhất vũ trụ, và khoảng cách của nó với Trái Đất.

Chớp sóng vô tuyến lặp lại FRB 121102 đến từ một thiên hà lùn cách Trái Đất hơn ba tỷ năm ánh sáng. Ảnh: Karl G. Jansky.

Các nhà khoa học nghiên cứu chớp sóng lặp lại mang tên FRB 121102 trong suốt 6 tháng để tìm hiểu chính xác vị trí của nó trên bầu trời và kết luận chớp sóng này đến từ một thiên hà lùn cách Trái Đất hơn ba tỷ năm ánh sáng, Independent hôm qua đưa tin.

Chớp sóng vô tuyến (Fast Radio Burst hay FRB) mới chỉ được ghi nhận 18 lần và trở thành đề tài khiến các nhà khoa học bối rối từ khi được phát hiện lần đầu tiên năm 2007. Không ai biết chúng đến từ đâu hoặc được kích hoạt như thế nào, khiến nhiều người nhận định chúng phát ra từ ngôi sao khổng lồ, dòng vật chất phun ra từ hố đen hay thậm chí là sản phẩm của người ngoài hành tinh.

FRB là những đợt sóng vô tuyến cực mạnh nhưng chỉ kéo dài nhiều nhất là một mili giây. Chớp sóng đầu tiên được kính viễn vọng Parkes ở Australia thu được năm 2007. Từ sau đó, 17 tín hiệu khác được nghe thấy, nhưng chỉ một chớp sóng trong số đó lặp lại. FRB 121102 do kính viễn vọng Very Large Array phát hiện. Đây là kính viễn vọng vô tuyến đa ăng-ten do Hiệp hội Khoa học Quốc gia Mỹ vận hành.

"Trước khi chúng tôi biết về khoảng cách của FRB, một số giải thích về nguồn gốc của chúng cho rằng chúng có thể bắt nguồn từ bên trong hoặc gần dải Ngân Hà. Giờ đây, chúng tôi có thể loại trừ những giả thuyết đó, ít nhất là đối với chớp sóng lặp lại", tiến sĩ Shriharsh Tendulkar, thành viên nhóm nghiên cứu đến từ Đại học McGill ở Montreal, Canada, cho biết.

Không chỉ bí ẩn, FRb còn đi kèm với một luồng phát sóng vô tuyến liên tục. Những quan sát có độ chính xác cao chỉ ra hai nguồn phát không thể cách xa nhau hơn 100 năm ánh sáng. Phát hiện được công bố trên tạp chí Nature và Astrophysical Journal Letters.

"Chúng tôi cho rằng các chớp sóng và nguồn phát liên tục chắc chắn là cùng một vật thể hoặc chúng có liên quan tới nhau theo cách nào đó", tiến sĩ Benito Marcote ở Viện Hợp tác VLBI (Very Long Baseline Interferometry) tại Dwingeloo, Hà Lan, chia sẻ.

Nguồn sản sinh ra FRB vẫn là điều bí ẩn. Giả thuyết khả dĩ nhất là ngôi sao neutron siêu đặc, có thể là sao từ, một loại sao neutron có từ trường cực mạnh bao quanh bởi bụi từ vụ nổ sao, đã sản sinh ra FRB. Nguồn phát cũng có thể là luồng vật chất phun ra từ vành một hố đen siêu lớn.

"Phát hiện thiên hà nơi FRB phát ra và khoảng cách của nó với Trái Đất là một bước tiến lớn, nhưng chúng tôi vẫn còn nhiều việc cần làm trước khi hiểu rõ về chớp sóng vô tuyến", tiến sĩ Shami Chatterjee ở Đại học Cornell, Mỹ, đồng tác giả nghiên cứu, nói.

Phương Hoa/VNE