Tạo điều kiện nhiều hơn cho DN tư nhân

Tốc độ tăng trưởng kinh tế đang thoát khỏi vùng đáy, tuy nhiên, để hồi phục hoàn toàn, đạt mục tiêu tăng trưởng bền vững thì cải thiện năng suất và hiệu quả khu vực DN nội địa vẫn là thách thức lớn của các nhà hoạch định chính sách. Đây cũng là chủ đề được Bộ trưởng Bộ KHĐT Bùi Quang Vinh đề cập trong Chương trình “Dân hỏi-Bộ trưởng trả lời”, ngày 15/12.

Tăng trưởng của kinh tế Việt Nam nhiều năm qua dựa vào 2 nguồn lực chính là khai thác tài nguyên thô và đầu tư công, tuy nhiên 2 "lực đỡ" này hiện đang bị siết chặt. Vậy động lực chính cho tăng trưởng kinh tế năm 2014 và những năm tiếp theo sẽ là gì, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Chúng ta sẽ vẫn phải dựa vào vốn và tài nguyên để có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2014 là 5,8%, năm 2015 là 6-6,2%. Nhưng có một điều tôi muốn nhấn mạnh ngay trong năm 2014 và những năm tiếp theo là việc cải cách thể chế, quan trọng nhất là tạo ra khung khổ pháp lý cho lĩnh vực tư nhân (không chỉ trong nước mà cả nước ngoài) và các thành phần kinh tế khác ngoài Nhà nước tham gia đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, cung cấp dịch vụ công...

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh

Nhiều chuyên gia lo ngại về sự mất cân đối giữa hiệu quả và tỷ trọng đóng góp của khối DN FDI với khối DN nội địa. Cụ thể, xuất khẩu điện thoại và linh kiện đạt 15,5 tỷ USD trong đó DN FDI chiếm 15,4 tỷ USD; xuất khẩu vi tính, sản phẩm điện tử linh kiện 7,7 tỷ USD thì DN FDI chiếm tới 7,5 tỷ USD; xuất nhập khẩu đối với nhiều ngành, nhóm mặt hàng chủ lực khác cũng phụ thuộc lớn vào DN FDI như giày dép (4,6/6 tỷ USD); dệt may (7,8/13 tỷ USD); đồ gỗ (1,6/2,6 tỷ USD)… Xin Bộ trưởng cho biết chúng ta có chiến lược, chính sách nào nhằm khắc phục sự mất cân đối này để tạo sự tăng trưởng bền vững?

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Đó là một câu hỏi hay nhưng cũng phải nói ngay rằng thế giới không phân biệt thành phần kinh tế FDI, thành phần kinh tế trong nước. Vì các DN FDI khi vào hoạt động tại Việt Nam thì tuân thủ toàn bộ luật pháp của chúng ta, tạo những sản phẩm, dịch vụ phục vụ cho Việt Nam và xuất khẩu như các DN khác của Việt Nam. Và họ có đóng góp về thu hút lao động, thuế, chuyển giao khoa học công nghệ, cho nên chúng ta không nên phân biệt đối xử giữa DN FDI và DN trong nước.

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để DN nội địa cũng phải vươn lên, đạt được thành quả tương tự các DN FDI, không để quá chênh lệch và chúng ta cần tháo gỡ tất cả những vướng mắc căn bản nhất cho DN Việt Nam. Ví dụ, nhanh chóng mua bán nợ để các DN có chiến lược phát triển tốt, có điều kiện để xóa nợ xấu, tiếp cận các nguồn tín dụng lãi suất thấp, các nguồn tài nguyên của đất nước một cách công bằng. Nhưng chính các DN Việt Nam cũng phải tự vươn lên, phải làm ăn bài bản hơn.

Năng suất lao động là một điểm yếu không thể phủ nhận của nền kinh tế Việt Nam, và để cải thiện điều này thì phải mở rộng quy mô hoặc đầu tư theo chiều sâu. Cả hai con đường này đều gặp phải khó khăn do nguồn lực đầu tư ở trong nước đang bị hạn chế. Bài toán này sẽ được giải quyết như thế nào trong năm 2014, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Nguồn tiền cho DN vay không phải không có nhưng vấn đề là làm sao DN tiếp cận với nguồn tiền lãi suất thấp này. Vì vậy, điều quan trọng nhất là phải giải quyết nợ xấu để DN có đủ điều kiện tiếp cận nguồn lực mới.

Đồng thời các DN phải xác định lại định hướng kinh doanh của mình trong điều kiện mới, tìm kiếm và xác lập những thị trường ổn định, chọn lựa được những sản phẩm mũi nhọn để có đầu tư hiệu quả, có sức cạnh tranh. Một trong những giải pháp hết sức quan trọng là dứt khoát phải đưa khoa học công nghệ trở thành động lực trong tăng trưởng. Muốn nâng cao năng suất, cạnh tranh thì khoa học công nghệ và quản trị là những yếu tố quyết định của DN.

Về lý thuyết thì người dân và DN được kinh doanh những gì pháp luật không cấm nhưng nhiều lĩnh vực hiện nay khối kinh tế tư nhân gần như không có cơ hội bởi vì những lĩnh vực này đang bị khối DN Nhà nước chiếm phần lớn thị trường. Xin Bộ trưởng cho biết đâu là những lĩnh vực mà Nhà nước sẽ cho phép tư nhân hóa mạnh mẽ?

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh: Trừ những bí mật quốc gia quan trọng, lĩnh vực quốc phòng an ninh hoặc đặc biệt nhạy cảm, ảnh hưởng đến an ninh xã hội như thuốc nổ, chất độc hại, nguy hiểm… còn lại không cái gì nên cấm. Nhà nước cần nhanh chóng thoái vốn khỏi những lĩnh vực mà tư nhân làm tốt hơn. Chúng ta đã đưa ra lịch trình tới năm 2015 về cơ bản sẽ cổ phần hóa rất nhiều tập đoàn, DN, tổng công ty 90-91, chỉ giữ lại khoảng 8 tập đoàn lớn nhưng các công ty trực thuộc cũng sẽ cổ phần hóa. Hiện nay đang có quan điểm Nhà nước cần bán hết cổ phần trong các DN nước giải khát để lấy vốn đầu tư cho hạ tầng và những việc khác. Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng nên để và cho tiếp tục phát triển. Nhưng một ý chí chung là chúng ta phải nhanh chóng thoái vốn, bán bớt cổ phần để Nhà nước có nguồn lực đầu tư, đồng thời để cho DN tư nhân có cơ hội.

Bên cạnh đó chúng ta phải tiếp tục tạo ra những khung khổ pháp lý mới để DN tư nhân được tiếp cận sòng phẳng các nguồn tài nguyên như DN Nhà nước, đó chính là cải cách thể chế.

Đây là những vấn đề hết sức quan trọng và thiết yếu cho nền kinh tế Việt Nam, không chỉ cho năm 2014-2015 mà cho cả trung và dài hạn.

Minh Khôi (Chinhphu.vn)